İçindekiler
Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma ve Çıkarılma Nedir?
Limited şirket ortaklıktan çıkma ve çıkarılma, bir kişinin ortaklıkla olan tüm ilişkisini sona erdirerek ortaklıktan ayrılması olarak adlandırılmaktadır. Ayrılma, bir ortağım şirketten çıkma ve çıkarılma kavramlarını içine alan geniş bir kavramdır. Ayrılmayla birlikte ortak ile ortaklık arasında limited şirket hukuki süreci sona ermektedir. Bu makalemizce limited şirket ortaklıktan çıkma ve çıkarılma şartları ve yolları hakkında tüm hukuki süreci anlatacağız.
Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma Nedir?
Limited şirket ortaklıktan çıkma, ortağın kendi iradesiyle limited şirket hukuki sürecini sona erdirmesi olarak tanımlamak mümkündür. Limited şirket ortaklıktan çıkma, ortağın kişisel nitelikte bir hakkı olup, sadece işlem yapan ortak için sonuç doğurmaktadır.
Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma Şartları
Limited şirketlerde ortaklıktan çıkma şartları, TTK m.668 hükmünde düzenlenmiş olup, şirket esas sözleşmesiyle veya haklı sebebin varlığı halinde mümkündür. TTK m.638/1 hükmünde; şirketin, esas sözleşmeyle limited şirket ortaklıktan çıkma hakkı tanıyabileceğini ve bunu belirli şartlara bağlayabileceğini düzenlenmiştir. TTK m.668/2 hükmünde ise, ortağın haklı sebebin varlığı halinde dava yoluyla limited şirket ortaklıktan çıkma hakkı tanınmıştır.
Şirket Esas Sözleşmesiyle Limited Şirket Ortaklıktan Çıkma
Şirket esas sözleşmesiyle limited şirket ortaklıktan çıkma hakkı, şirketin ihtiyarında olan bir husustur. Şirket kuruluş aşamasında veya daha sonrasında yapılacak esas sözleşme değişikliğiyle limited şirket ortaklıktan çıkma hakkı tanıyabilir. Esas sözleşmeyle düzenlenen çıkma hakkı, çıkma durumunda ödenecek ayrılma akçesiyle birlikte düzenlenmesi gerekmektedir. TTK m.577 uyarınca, esas sözleşmeyle düzenlenen limited şirket ortaklıktan çıkma hakkı şirketi bağlamaktadır.
Limited şirketlerde ortaklıktan çıkma hakkı, esas sözleşmeyle bazı şart ve koşullara bağlanması mümkündür. Söz konusu şart ve koşullar; tarih, miktar veya belirli durumların gerçekleşmesi hali ortaya çıkmaktadır. Ancak şirket esas sözleşmesinde herhangi bir şart öngörülmemişse, limit şirketlerden ortaklıktan çıkma hakkı her zaman kullanılabilmektedir. Uygulamada genellikle bu hakkın belirli bir şarta ve koşula bağlandığı görülmektedir. Nitekim, ortağın vakitsiz olarak şirketten ayrılması durumunda şirketi ciddi maddi külfetin altına sokacaktır. Keza, herhangi bir şart öngörülmemişse dahi çıkma hakkının TMK m.2 uyarınca, şirketi zor durumda bırakacak bir zamanda yapılmaması gerekmektedir.
Şirket esas sözleşme değişikliğiyle limited şirket ortaklıktan çıkma hakkının tanınması için, sermayeyi temsil eden payların üçte ikisinin olumlu oyu gerekmektedir. Esas sözleşmede yer alan bu hakkın şirket nezdinde kaldırılması için ise tüm pay sahiplerinin oy birliği gerekmektedir.
Haklı Sebebin Varlığında Limited Şirket Ortaklıktan Çıkma
Haklı sebeple limited şirket ortaklıktan çıkma, şirket esas sözleşmesinde çıkma hakkı düzenlenmemiş olması halinde şirket ortaklarına kanunen tanınmış bir haktır. Limited şirketlerde esas olan şirketin devamlılığı ve sermayenin korunmasıdır. Bu sebeple, ortakların şirketlerden ayrılması esas sözleşmede öngörülmemişse mümkün değildir. Ancak, şirket ortakları için birlikte çalışma ve ortaklığı devam ettirme olanaksızlaşması halinde haklı sebeple ortaklıktan çıkma yoluna başvurulabilir. Nitekim, bir ortağın şirketten ayrılması aynı zamanda şirketin sermaye kaybına uğraması demektir. Bu sebeple haklı sebebin varlığı aranmaktadır.
Haklı sebebin limited şirkette ortaklıktan çıkma ne olacağı konusunda net bir tanım yoktur. Ancak, haklı sebebin ortaklık ilişkisinin çekilmez bir hale gelmiş olması, dürüstlük kuralı uyarınca ortaklığın sürdürülmesinin olanaksızlaşması gerekmektedir. Haklı sebeple limited şirket ortaklıktan çıkma son çaredir. Şirket müdürün değişmesi, genel kurulda bir kararın alınması gibi yöntemlerle ortaklar arasındaki uyuşmazlığın giderilebilecek pozisyonda olması halinde limit şirket ortaklıktan çıkma hakkı söz konusu olmayacaktır.
TTK m.245 maddesi kollektif şirketler için haklı sebep kavramına ilişkin örnekleme yapmıştır. Söz konusu örnekleme ve Yargıtay kararları dikkate alınarak, limited şirkette ortaklıktan çıkma için haklı sebep olarak gösterilebilir;
- Bir ortağın şirketin yönetim veya mali açıdan sadakatsiz davranışları,
- Bir ortağın kişisel menfaatleri doğrultusunda şirketi kullanması, zarara uğratması,
- Bir ortağın hiç kar almaması ve sürekli sermaye yatırımı yapması (Y. 11. HD 2021/6313-4505)
- TTK m.595/5 uyarınca, pay devri yasaklanmış veya genel kurul tarafında reddedilmişse,
- Şirket işleyişle alakalı ortaklara bilgi verilmemesi
Birleşme, Bölünme ve Tür Değiştirmede Limited Şirket Ortaklıktan Çıkma
Birleşme, bölünme veya tür değiştirme bir şirket nezdinde köklü değişiklikler getiren hukuki uygulamalardır. Bu denli şirkette köklü değişikliklere katılmak isteyen ortaklıkların limited şirket ortaklıktan çıkma hakkı tanınmıştır. Örneğin TTK m.141 hükmünde; birleşme sözleşmesinde ortağın pay ve ortaklık haklarını alabileceği veya ayrılma akçesi alarak ortaklıktan çıkma hakkını kullanabileceği düzenlenmiştir. Birleşme, bölünme veya tür değiştirme sözleşmelerinde veya sözleşmelerin onaylanacağı genel kurul toplantısında limitet şirket ortaklıktan çıkma hakkının düzenlenmesi mümkündür.
Şirketler Topluluğunda Limited Şirket Ortaklıktan Çıkma
Şirketler topluluğunda genel kural olarak hâkim şirketin yavru şirketi zarara uğratması yasaktır. Ancak, TTK m.202 uyarınca hâkim şirket yavru şirketi belirli koşul ve şartların varlığı halinde zarara uğratması mümkündür. Söz konusu zarara uğratmanın; şirketler topluluğun menfaatine olması ve zararın meydana geldiği yıl içerisinde zararın denkleştirilmesi veya eş değer bir istem hakkı tanıması gerekmektedir. Bağlı şirkette zararın haklı sebebe dayanmaması veya zararın denkleştirilmemesi halinde limited şirket ortaklıktan çıkma hakkı söz konusu olabilmektedir. Bağlı şirketten, hakim şirketin zarara uğratacak genel kurul toplantısında olumsuz oy kullanış ortakların bu hakkı mevcuttur.
Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma Yöntemleri
Şirkete Bildirim Yoluyla Çıkma
Şirket esas sözleşmesiyle limited şirket ortaklıktan çıkma hakkı, düzenlenmiş olması halinde ortağın şirkete bildirim yoluyla şirketten ayrılmasıdır. Esas sözleşmede çıkmayla alakalı herhangi bir şart ve koşul belirlenmemişse, ortaklığa bildirim yapılmasıyla hak kullanılmaktadır. Ancak, bir şart belirlenmişse, şartın gerçekleşmiş olması limited şirket ortaklıktan çıkma hakkının kullanılması için yeterlidir. Ayrıca, bir haklı sebebin varlığı aranmaz. Bildirim şirkete ulaştığı anda sonuç doğurur.
Limited şirket ortaklıktan çıkma hakkının bildirimiyle alakalı bir prosedür zorunluluğu öngörülmemiştir. Ancak, şirketi temsilen şirket müdür veya müdürlerden birine yapılması gerekmektedir. Esas sözleşmede bildirimin şekliyle alakalı bir şart koşulmuşsa, örneğin ihtarname şartı, bu şartın yerine getirilmesi gerekmektedir.
Mahkeme Kararıyla Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma
Limited şirketlerde ortaklığın devam ettirilmesinin mümkün olmaması ve dürüstlük kuralı uyarınca beklenilmemesi halinde, ortakların limited şirket ortaklıktan çıkma davası ikame etmesi gerekmektedir. Yukarıda bahsi geçen haklı sebeplerin varlığı açılacak davanın konusunu oluşturmaktadır. Haklı sebebin varlığı hâkimin takdiri yetkisinde olup, limited şirket ortaklıktan çıkma son çare olarak verilecek karardır. Şirket bünyesinde uyuşmazlığın, müdürün değiştirilmesi gibi, alternatif verilecek kararlar varsa çıkmaya yönelik karar verilmeyecektir.
Limited şirket ortaklıktan çıkma davası, şirkete yönelik açılmakta olup, ortaklığın bulunduğu asliye ticaret mahkemelerinde görülmesi gerekmektedir. Söz konusu dava açılmadan önce ortağın, ortaklık hak ve sorumlulukların durdurulması yönelik ihtiyati tedbir istemesi mümkündür.
Ortaklık Kararıyla Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma
Limited şirket ortaklıktan çıkmaya ilişkin esas sözleşmede hüküm veya haklı sebebin olmaması halinde, ortağın, şirket kararıyla ortaklıktan çıkması mümkündür. Ortaklık kararıyla pay sahipliğinin sona ermesi için tüm pay sahiplerinin olumlu oy kullanmış olması gerekmektedir. Herhangi bir pay sahibinin itirazı durumunda limited şirket ortaklıktan çıkma hakkının kullanılması mümkün değildir.
Katılım Yoluyla Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma
Esas sözleşmeye dayanarak limited şirket ortaklıktan çıkma hakkını kullanan veya haklı sebebe dayanarak dava açan bir ortağın olması halinde şirket müdür veya müdürleri, gecikmeksizin diğer pay sahiplerini haberdar etmek zorundadır. Söz konusu durumdan haberdar olan ortaklıklar, 1 ay içerinde limited şirket ortaklıktan çıkma hakkının kendisi için de uygulanması şirketten talep edebilirler. Katılım yoluyla limited şirket ortaklıktan çıkma hakkının kullanılabilmesi için;
- Esas sözleşmede belirtilen şartların veya
- Davaya dayanak oluşturan haklı sebebin kendisi için de geçerli olması gerekmektedir.
Katılım yoluyla ortaklıktan ayrılma, limited şirket ortaklıktan çıkma hakkına ilişkin olup, çıkarılma için geçerli değildir.
Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkarılma Nedir?
Limited şirketlerde ortaklıktan çıkarılma, bir ortağın iradesi olmaksızın ortaklık ilişkisinin şirket tarafından sona erdirilmesini ifade etmektedir. Çıkmadan farklı olarak burada ortağın şirketten ayrılmaya yönelik kendi isteği yoktur.
Limited Şirketlerde Ortak Çıkarma Hakkı ve Koşulları
Limited şirketlerde ortaklıktan çıkarılma TTK m.640 hükmünde düzenlenmiştir. Söz konusu hüküm uyarınca;
- Esas sözleşmeye dayanarak genel kurul kararıyla,
- Haklı sebebin varlığı halinde limited şirketlerde ortaklıktan çıkarılma yoluna başvurulabilmektedir.
Genel Kurul Kararıyla Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkarılma
Ortaklıktan Çıkarılma Süreci
Genel kurul kararıyla limited şirket ortaklıktan çıkarılma için esas sözleşmede buna ilişkin bir sebebin varlığı gerekmektedir. Esas sözleşmede herhangi bir sebep belirtilmeden limited şirketlerde ortaklıktan çıkarılmaya ilişkin hükümler geçersizdir.
- Esas sözleşmede, kanuna, kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olmadığı sürece, şirket tarafından;
- Rekabet yasağının ihlal edilmesi,
- Ortaklık şartlarının kaybedilmesi,
- Şirketin menfaatine aykırı işlemlerde bulunulması,
- Ortağın yurt dışına taşınması gibi limited şirket ortaklıktan çıkarılma şartlarının öngörülmesi mümkündür.
Esas sözleşmede yer alan sebebin gerçekleşmesiyle birlikte şirketin ilgili ortağı çıkarma hakkı doğmakta olup, ayrıca bir haklı sebebin varlığı aranmamaktadır.
Genel kurulda limited şirket ortaklıktan çıkarılmaya ilişkin karar alınabilmesi için; temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin salt çoğunluğunun olumlu oyu gerekmektedir. Bu nisaplar esas sözleşmeyle arttırılabilirken, azaltılamaz.
İki ortaklı limited şirketlerde ortaklıktan çıkarma işlemi ise, bir ortağın sermayesinin en az üçte ikisine sahip olması halinde diğer ortağı
Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkarılmaya İlişkin Genel Kurul Kararının İptali
Hakkında genel kurul kararıyla limited şirket ortaklıktan çıkarılma kararı alınan ortağa, söz konusu kararın noter aracılığıyla tebliğ edilmesi zorunludur. Kararı tebliğ alan ortağın 3 ay içerisinde söz konusu genel kurul kararın iptaline ilişkin dava açma hakkı vardır. Hakkında limited şirket ortaklıktan çıkarılma kararı alınan ortak, dava sonuçlanıncaya kadar şirketin ortağı olmaya devam etmektedir. Genel kurul kararın tebliğden itibaren 3 ay içerisinde dava açılmadığı takdirde karar kesinleşmektedir.
Haklı Sebeple Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkarılma
TTK m.640/3 hükmünde, şirketin, haklı sebeplerin varlığı halinde mahkeme kararıyla limited şirketlerde ortaklıktan çıkarılmanın mümkün olacağını düzenlemiştir. Şirket tarafından, haklı bir sebebin varlığı halinde, genel kurulda alacağı kararla ortaklıktan çıkarmaya yönelik dava açabileceğini düzenlemiştir. Genel kurul kararı alınmadan bu davanın açılma imkânı yoktur. Ortaklıktan çıkma, ortak nezdinde haklı sebep aranırken; ortaklıktan çıkarma da haklı sebep şirket bünyesinde meydana gelmektedir.
Limited şirketlerde ortaklıktan çıkarılmaya ilişkin haklı sebep somut olaya göre ayrı ayrı göre değerlendirilmesi gerekmektedir. Örnekleme olarak; ortağın şirketin menfaatine aykırı hareket etmesi, sermaye borcunu yerine getirmemesi, rekabet yasağının ihlali bu durumlara örnek gösterilebilir.
Haklı sebebin varlığına rağmen, çıkarılma davasının açılması şirket genel kurul inisiyatifindedir. Limited şirketlerde ortaklıktan çıkarılmaya ilişkin davanın açılması için; temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin salt çoğunluğunun olumlu oy kullanması gerekmektedir.
Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkarken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Limited şirketlerde ortaklıktan çıkma veya çıkarılma süreçlerinde, sürecin niteliğine göre ortaklık sıfatının kaybı değişmektedir. Örneğin, esas sözleşmeye dayanarak limited şirketlerde ortaklıktan çıkma esas sözleşmeye dayanarak yapılması durumunda, bildirimin şirkete ulaşmasıyla sonuç doğurur ve ortaklık ilişkisi sona erer. Ancak, mahkeme kararıyla çıkma veya çıkarılma, dava sonuçlanıncaya kadar ortaklık sıfatı devam etmektedir. Süreç tamamlanınca ortağın hak ve sorumluluklarını ihmal etmemesi gerekmektedir. Özellikle çıkma veya çıkarılmaya konu ortak şirket müdürüyse, bu süreçte ortaklık sıfatının sona erme tarihine dikkat etmesi gerekmektedir. Ayrıca, ortaklığın sonra ermesinin diğer bir hukuki sonucu ayrılma akçesinin ödenmesidir. Ayrılma akçesi, ortaklık sıfatının sona ermesiyle muaccel olmaktadır.
Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma ve Tazminat Hakları
Limited şirket ortaklıktan çıkan veya çıkarılan ortak için en önemli hukuki sonuçlardan biri ayrılma akçesidir. Ayrılma akçesi, ortaklıktan çıkan veya çıkarılan ortağın payına karşılık aldığı bir tazminat hakkıdır. TTK m.641/1 hükmü; “”Ortak şirketten ayrıldığı takdirde, esas sermaye payının gerçek değerine uyan ayrılma akçesini istem hakkını haizdir.” Şeklinde düzenlenmiştir. Söz konusu hüküm hem çıkma hem de çıkarılma durumu için düzenlenmiştir.
Ayrılma akçesi, ortağın vazgeçilmez niteliğindeki bir hakkı olup, bu hakkı ortadan kaldırmaya yönelik esas sözleşme hükümleri veya anlaşmalar geçerizdir.
Ayrılma akçesinde esas sermaye payının gerçek değerinin nasıl hesaplanacağı noktasında hukuken belirsizlik bulunmaktadır. Yargıtay’ın güncel uygulamalarında şirket ara bilançosuna göre ayrılma akçesi tespit edilmektedir.
Limited Şirket Ortaklarının Çıkması ve Çıkarılması Durumunda Hukuki Yükümlülükler
Limited şirket ortaklıktan çıkma veya çıkarma, TTK m.36 uyarınca TSG ilanıyla birlikte iyi niyetli üçüncü kişiler nezdinde hüküm doğurmaktadır. Bu kapsamda, ortaklıktan ayrılan ortağın üçüncü kişiler nezdinde hüküm ifade etmesi için ilan edilmesi gerekmektedir. Özellikle ortaklık ilişkisi biten kişinin şirket müdürü olması halinde, ilan edilene kadar müdürün yaptığı işlemler şirketi bağlamaktadır.
Şafak & Koparan Hukuk Bürosu olarak; Gayrimenkul ve İnşaat Hukuku alanında birçok müvekkilimize hizmet vermekteyiz. İnşaat alanında, başta milli sporumuz olan arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi olmak üzere, birçok sözleşmenin hazırlanması, denetlenmesi ve olası hukuki uyuşmazlıkta dava takip hizmeti sunmaktayız. Daha fazla bilgi almak için bizimle “Online Hukuk Hizmeti” sayfamızdan iletişim kurabilirsiniz
Büromuz, Gayrimenkul ve İnşaat Hukuku alanında uzman birçok profesörlerden sertifikası bulunmaktadır. Bu alanda uzmanlığımızı deneyimlemenizi sizleri de davet ediyoruz. Saygılarımızla…
