İçindekiler
Anonim Şirket Yönetim Kurulu Oluşturulması Süreçleri
Anonim şirket yönetim kurulu, şirketi temsil eden ve yöneten organdır. Anonim şirketler yönetim kurulu tarafından irade beyanını ortaya koymakta ve işlemler yapmaktadır. Yönetim kurulu kurulması zorunlu bir organdır.
Halka açık anonim şirketlerde yönetim kurulu kurumsal yönetim ilkeleri kapsamında oluşturulması ve yönetilmesi zorunludur. Kurumsal yönetim kapsamında yönetim kurulu bünyesinde denetim komitesi gibi kurulması zorunlu komiteler ve asgari üye sayıları mevcuttur. Bu makalemizde TTK kapsamında anonim şirket yönetim kurulu hakkında açıklamalarda bulunulacak olup, SPK’ya tabi şirketler için farklı hükümlere tabi olacağını belirtmek isteriz.
Anonim Şirket Yönetim Kurulu En Az Kaç Kişiden Oluşur?
Anonim şirket yönetim kurulu; TTK m.359 uyarınca, esas sözleşmeyle veya genel kurul kararıyla seçilmiş en az bir kişiden oluşmaktadır. Eski Ticaret Kanunu döneminde en az üç kişiden oluşma zorunluluğu kaldırılmış, tek kişiden oluşan yönetim kurulu oluşturulmasına imkân tanınmıştır. Bu kapsamda tek veya iki kişilik yönetim kurulunun oluşturulması mümkündür.
Anonim Şirket Yönetim Kurulu Kimlerden Oluşur?
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin şirkette pay sahibi olması şartı TTK döneminde kaldırılmıştır. Böylece uzman ve profesyonel kişiler tarafından şirket yönetiminin önü açılmıştır. Ayrıca yönetim kurulu üyesi; gerçek kişi, tüzel kişi veya kamu tüzel kişisi olma imkanı vardır.
Tüzel kişinin yönetim kurulu üyesi olması halinde, tüzel kişiyle birlikte tüzel kişiyi temsil eden kişinin de belirlenip, tescil edilmesi gerekmektedir.
Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üye Olmanın Şartları Üyeliğe Mani Haller Nelerdir?
Anonim şirket yönetim kurulu üye olmanın şartları, Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul Ve Esasları İle Bu Toplantılarda Bulunacak Bakanlık Temsilcileri Hakkında Yönetmelik m.30/2 maddesinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Anılan düzenlemeye göre yönetim kurulu üyelik şartları:
- Tam ehliyetli olmak,
- Devlet Memurları Kanunu m.28 hükmü saklı olmak üzere, devlet memuru olmamak,
- İflas kararı verilmemiş olmak,
- Esas sözleşmede üyelik şartları belirtilmişse bu şartları sağlamak (Örneğin, hukuk ekonomi mezunu olmak veya SPL lisanslarına sahip olmak gibi esas sözleşmede üyelik şartları belirlenebilir)
Devlet memurları kural olarak anonim şirket yönetim kurulu üyesi olamazlar. Ancak, bağlı oldukları kamu kurumunun TTK hükümleri uyarınca kurulmuş iştiraklerinde görev almaları mümkündür.
Ayrıca TTK m.362 ve m.363/2 hükmünde yönetim kurulu üyeliğine mani haller sayılmıştır. Genel olarak anonim şirket yönetim kurulu üyeliğine mâni haller:
- Esas sözleşmede görev süresi dolan yönetim kurulu üyesinin tekrar seçilemeyeceğinin öngörülmesi,
- Esas sözleşmede belirtilen üyelik şartlarının kaybedilmesi,
- Üyenin kişi ehliyetinin kısıtlanması,
- Üye hakkında iflas kararı verilmiş olmasıdır.
Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Görev Süresi Ne Kadardır?
TTK m.362 uyarınca, anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin görev süresi en çok 3 yıldır. Bu sürenin esas sözleşmede 3 yılın altında belirlenebilir, ancak 3 yılın üstünde belirlenemez. Aksi esas sözleşmede belirtilmemişse aynı kişilerin seçilmesi mümkündür. Ancak, esas sözleşmede yönetim kurulu üyelerinin tekrar seçilmesinin önüne geçilmişse, üyeliğe mâni bir oluşmaktadır.
Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Görevden Alınması
TTK m. 364 uyarınca anonim şirket yönetim kurulu üyelerini genel kurul kararıyla her zamana görevden alabilir. Görevden alınması görev süresinin dolmasına gerek yoktur. Genel kurunun bu yönde karar alabilmesi için;
- Genel kurul toplantı gündeminde buna ilişkin madde olması veya
- Gündemde madde olmasa dahi haklı sebebin varlığı olması gerekmektedir.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin görevden alınmasına ilişkin haklı sebepler Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul Ve Esasları İle Bu Toplantılarda Bulunacak Bakanlık Temsilcileri Hakkında Yönetmelik m.25’te örneklendirme yoluyla sayılmıştır:
- Yolsuzluk, nüfusun kötüye kullanılması,
- Görevi ifa etmede yetersizlik,
- Sadakat yükümlülüğün ihlali
Ayrıca, TTK m.363/2 uyarınca aşağıdaki hallerin varlığı yönetim kurulu üyeliğin sona erme sebepleridir:
- Üyelik için kanuni ve esas sözleşme şartlarının kaybedilmesi,
- İflas veya tam ehliyetin kaybı
Yönetim kurulu üyesinin tüzel kişi olması halinde, tüzel kişi, adına kayıtlı gerçek kişiyi istediği vakit değiştirme hakkına sahiptir. Bunun için genel kurul kararına ihtiyaç duyulmamaktadır.
Yönetim kurulu üyesi istifa ederse, hakkına iflas kararı verilirse veya herhangi bir sebeple görevi sona ererse yönetim kurulu geçici bir üye atar. Atanan geçici üye, yapılacak ilk genel kurul toplantısının onayına sunulur.
Yönetim Kurulu Üyelerinin Tazminat Hakkı
Genel kurul kararıyla görevden alınan yönetim kurulu üyesinin söz konusu kararın iptali için dava açması mümkündür. Konu hakkında detaylı bilgi için https://www.skhukukdanismanlik.com/anonim-sirketlerde-genel-kurul-kararlarinin-iptali/ makalemizi inceleyebilirsiniz.
TTK m.364/2 hükmü, görevden alınan anonim şirket yönetim kurulu üyesinin görevden alınmaya ilişkin tazminat hakkı tanımıştır. Görevden haksız bir şekilde alındığını düşünen üye genel kurul kararının iptali davası açabileceği gibi, şirkete yönelik tazminat davası da açması mümkündür.
Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Yetki ve Görevleri
Yönetim Kurulunun Temsil Yetkisi
Anonim şirket yönetim kurulu tarafından yönetilmekte ve üçüncü kişiler nezdinde temsil edilmektedir. TTK m.336 uyarınca yönetim kurulu, her yıl kendi içerisinde bir başkan ve bir başkan vekili seçilmektedir. Yönetim kurulu tarafından bu işlemin her yıl yapılması gerekmektedir. Ayrıca, yönetim kurulunun yönetimini kolaylaştırmak için komiteler kurması da mümkündür.
Temsil Yetkisinde Çift İmza Kuralı
Yönetim kurulu temsil yetkisini, esas sözleşme aksi öngörülmemişse ve tek kişiden oluşmuyorsa çift imza ile kullanabilmektedir. Çift imza kuralı, şirketi temsilen üçüncü kişilerle yapılacak işlemlerin geçerli olabilmesi için en az iki yönetim kurulu üyesinin imzasının gerekli olmasını ifade etmektedir. Ancak, bu çift imza kuralının esas sözleşmeyle kaldırılması veya bir kişiye verilmesi mümkündür. Ayrıca, tek kişiden oluşan yönetim kurulunda çift imza kuralı geçerli değildir.
Temsil Yetkisinin Devri
Anonim şirketi temsil yetkisi, aksi öngörülmedikçe tüm üyeler tarafından kullanabilmektedir. Ancak, yönetim kurulunun şirketi temsil yetkisini bir üyeye veya şirket dışı üçüncü bir kişiye devretmesi mümkündür.
Temsil yetkisinin devri, esas sözleşmeyle veya yönetim kurulunun hazırlayacağı yazılı iç yönergeyle mümkündür.
Yönetim Kurulu İç Yönergesi
Anonim şirket yönetim kurulu iç yönergesi; yönetim kurulu tarafından organizasyonun ve çalışma şartlarının düzenlendiği yazılı bir metindir. TTK’da iç yönergenin nasıl hazırlanacağı konusunda bir hüküm yoktur. Ancak TTK m.367’de, temsil yetkisinin devri için hazırlanması zorunlu olup, şu bilgilerin yer alması gerekmektedir:
- Gerekli olan görevleri
- Tanımlar, yerlerini gösterir
- Görev sorumlulukları ve hiyerarşinin belirtilmesi gerektiği ifade edilmiştir.
Ayrıca iç yönergede;
- Toplantı usul ve esasları,
- Yönetim kurulunun nasıl karar alacağı,
- Toplantı tutanakların düzenlenmesi gibi konulara da yer verilmektedir.
Yönetim Kurulunun Devredilemez Görev ve Yetkilileri
TTK m.337 hükmünde yönetim kurulunun devredilemez görev ve yetkileri düzenlenmiştir. Bahsi geçen görev ve yetkiler sadece yönetim kurulu tarafından yerine getirilebilmektedir:
- Şirketin yönetimi ve bunlara ilişkin talimatlar,
- Muhasebe ve finans planlama ile denetim,
- Şube müdürleri hariç, müdürlerin atanması ve görevden alınması,
- Yönetimle görevli kişilerin gözetimi,
- Genel kurul toplantıların hazırlanması ve kararlarının yürütülmesi,
- Pay, yönetim kurulu karar ve genel kurul toplantı ve müzakere defterlerinin tutulması,
- Yıllık faaliyet raporunun, kurum yönetim raporlamanın hazırlanması ve genel kurula sunulması,
- Borca batıklık halinde mahkemeye bildirim
İç yönerge, yönetim kurulunun alacağı bir karar doğrultulusunda kabul edilmektedir.
EKLER
Anonim Şirket Yönetim Kurulu İç Yönerge Kararı Örneği
Anonim Şirket Yönetim Kurulu İç Yönerge Örneği
