Kambiyo Senetlerinde Özgü Haciz Yoluyla Takip

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip, alacak hakkı bir kambiyo senedine dayanan kişilerin başvurduğu icra takibi türüdür. Kambiyo senedi olarak çek, senet ve poliçe kabul edilmiştir. Uygulamada daha çok alacağı çek veya senede dayanmış kişiler bu takip yoluna başvurmaktadır.

Kambiyo senetlerine özgü icra takibi, ilamsız icra takip türüdür. Ancak alacaklının hak ve imkanları, genel haciz yoluyla takipten daha fazladır. Nitekim, bir alacak çek veya senede dayanması halinde, borçlunun borçlu olmadığını ispat etmesi gerekmektedir.

Alacağını çek veya senetle garanti altına almış alacaklı, kambiyo senedine özgü takip yerine genel haciz yolunu da tercih edebilir. Ancak, bu alacaklı için reel bir seçim değildir.

Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolunun Şartları Nelerdir?

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu başvurabilmek için başlıca şu şartlar gereklidir:

• Çek, senet veya poliçe olması,
• İlgili kambiyo senedinin zamanaşımına uğramamış olması,
• Takibi başlatan kişinin yetkili hamil olması,
• Senette cirantaya başvurulması için ödememe protestosu çekilmiş olması,
• Çekin yasal süre içerisinde ibraz edilmiş olması gerekmektedir.

Çek ve senette düzenleyene başvurma süresi, ödeme tarihinden itibaren 3 yıldır. Bu süre cirantalara başvurma süresi olarak 1 yıldır.

Bu süreler kapsamında icra takibi başlatılmalı, ayrıca diğer yasal sürelere dikkat edilmesi gerekmektedir. Konu hakkında bilgi almak için “Kambiyo Senetlerinde Zamanaşımı Süresi” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz.

Kambiyo Senetlerine Özgü İcra Takibinin Açılış Usulleri

Yetkili İcra Dairesi Neresidir?

Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda yetkili icra dairesi;

Borçlunun bulunduğu yerdeki veya

Çek ya da senedin üzerinde yazan ödeme yerinin yetkili olduğu icra daireleridir.

Takip Talebinde Yer Alması Gereken Hususlar

Her icra takibinde olduğu gibi, kambiyo senetlerine mahsus icra takibi de takip talebiyle başlar. Takip talebinde kambiyo senedi bilgileri ve talep edilen faiz bilgilerine yer verilmesi gerekmektedir.

Hangi faiz türlerinin talep edilebileceği hakkında “Kambiyo Senetlerinde Yürütülecek Faiz Oranı” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz.

Ayrıca, bir kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takipte şu alacakları talep edebilirsiniz:

• Çek miktarının %10’nu kadar karşılık çek tazminatı,
• Ödeme protestosu ihtar gideri,
• Diğer protesto ve ihtar giderleri

Bu makalenin sonunda örnek takip talebine yer vereceğiz. Söz konusu örnekte yer alması gereken diğer hususları inceleyebilirsiniz.

İcra Takibine Konulması Gereken Belgeler

İcra müdürlüğüne takip konusu kambiyo senedinin fotokopisi ve aslı teslim edilmesi gerekmektedir. Takibin açılmasına karar verecek müdür tarafından şu hususlar incelenmektedir:

• İlgili kambiyo senedinin tahsilinde yetkili olup olmadığı,
• Senedin vadesinin gelip gelmediği,
• Takip talebiyle senet bilgilerinin uyuşup uyuşmadığı,
• Senet aslının ve borçlu sayısı kadar örneğinin eklenip eklenmediğini,
• Protesto ücreti istenildiyse protesto eklenip eklenmediğini

Takip dayanağı kambiyo senedin aslı, icra müdürlüğüne teslim edilmektedir. Senet icra müdürlüğünde numaralandırılarak kasaya alınmaktadır. Buradaki amaç, borçlunun itiraz süresi boyunca takip konusu senet veya çeki inceleme fırsatı vermektedir.

Takip konusu senet aslı icra müdürlüğüne teslim edilmeden borçluya ödeme emri gönderilmemektedir. Ayrıca, borçluya gönderilen ödeme emrinde kambiyo senedinin fotokopisinin de gönderilmesi gerekmektedir.  Söz konusu hususlara aykırılık halinde ödeme emrinin iptali söz konusu olmaktadır.

Kimlere Karşı İcra Takibi Açılabilir?

Elinde senedi bulunduran son kişi, ilgili kambiyo senedinde yer tüm gerçek ve tüzel kişilere icra takibi açabilmektedir. Ancak, cirantalardan biri icra takibi başlatacaksa, ancak kendinden önce imza atan kişilere icra takibi başlatması mümkündür.

Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu Takiplerde İtiraz Süresi Kaç Gündür?

Genel haciz yolunda başlatılan icra takiplerden farklı olarak itiraz süresi 5 gündür. Bu sürenin hesaplanmasında tebliğ edildiği gün sayılmamaktadır. İtirazın son günü hafta sonuna veya resmî tatile denk gelmesi halinde, bir sonraki iş günü son itiraz günüdür.

Örneğin: 20/05/2025 tarihinde ödeme emri tebliğ edilmişse, itirazın son günü 25/03/2025 tarihidir. 14/04/2025 pazartesi gününde tebliğ edilen tebligat için son itiraz günü 19/05/2025 cumartesi gününe gelmektedir. Bu durumda itirazın son günü21/05/2025 tarihidir.

Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu İtiraz Nereye Yapılır?

Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu icra takibinde itiraz, icra takibinin bulunduğu yerdeki icra hukuk mahkemesine yapılmaktadır. İcra müdürlüklerine yapılan itirazlar yapılmamış sayılmaktadır.

Bu sebeple dava yoluyla icra hukuk mahkemesine borca itiraz yapılması gerekmektedir.

 Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu Kesinleşme Süresi Kaç Gündür?

Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu icra takibinde kesinleşme süresi, ödeme emrinin tebliğden itibaren 10 gündür. Sürenin hesaplaması, itiraz gününün hesaplanmasıyla aynıdır.

Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu İtiraz Sebepleri Nelerdir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki kambiyo takiplerine yapılan borca itiraz, sadece icra takibinde satış işlemlerini durdurmaktadır. Alacaklı tarafından; banka hesaplarına, araç ve tapu mal varlıklarını, fiilen ev veya iş yeri adresinde haciz uygulanması mümkündür.

İtirazın icra takip dosyasını istisnası olarak imzaya itirazdır. Borçlu tarafından yapılan itirazın mahkemece ciddi görülmesi halinde takibin durdurulmasına karar verilmesi mümkündür.

Borca İtiraz Sebepleri

Kambiyo takibi borçlusu tarafından başlıca sebeplerden borca itiraz etmesi mümkündür:

• Takip konusu kambiyo senet alacağının ödendiği,
• Takip konusu alacağın hukuki bir gerekçeye dayanmadığı iddiası
• Takip konusu evrakın kambiyo senedi niteliğinde olmadığı
• Kambiyo senedinin zamanaşımına uğradığı,
• Takibin yetkisiz yerde açıldığıdır.

Borçlu tarafından yetkiye itiraz edilmiş olması halinde ilk olarak yetki hususu hakkında karar verilmesi gerekmektedir.

Nitekim, icra takibinin yetkili yere gönderilmesiyle, dosyanın bulunduğu yerdeki mahkeme tarafından borca itirazın incelenmesi gerekmektedir.

Kambiyo senedinin zamanaşımına uğradığı veya usulü eksikliklerin olduğu mutlak itiraz sebepleridir. Yani, tüm icra takip borçluları tarafından ileri sürülmesi mümkündür.

Takip konusu senedin hukuken geçerli bir nedene dayanmadığı iddiası, ancak senedin ciro edildiği taraflar arasında ileri sürülmektedir. Senedi elinde bulunduran ile düzenleyen arasında 3 ciranta olası durumunda, düzenleyenin son hamile ileri sürmesi mümkün değildir.

Bu durum kambiyo senedinin sebepten soyut olma ilkesinden ileri gelmektedir. Bu kuralın tek istisnası, senedi elinde bulunduran kişinin kötü niyetli olması ve hukuken geçerli bir alacağa dayanmayan kambiyo senedi olduğunu bilmesidir.

Genel haciz yoluyla takipten farklı olarak, borçlu olmadığının hukuki sebepleri belirtilmesi gerekmektedir. Bir kambiyo senedine ilişkin borca itiraz iki şekilde yapılması mümkündür; nispi itiraz sebepleri ve sebepleridir.

Nispi itiraz sebepleri, ilgili senet veya çekin kendi aralarında ciro eden kişiler arasındaki itiraz sebepleridir.

İmzaya İtiraz

İİK m.170 uyarınca kambiyo senedinde yer alan imzanın kendisine ait olmadığını düşünen borçlu açıkça imzaya itiraz etmesi gerekmektedir.

Borca itirazda olduğu gibi, ödem emrinin tebliğden itibaren 5 gün içinde icra hukuk mahkemesine yapılması gerekmektedir.

İİk m.170/2 uyarınca, imzaya itiraz icra takibini durdurmamaktadır. Ancak, imzaya itiraz yapılırken sunulan delillerle birlikte hâkim, itirazı ciddi görürse takibi geçici olarak durdurma hakkına sahiptir.

İmza incelemesi, borçlunun sağ ve sol elleriyle, oturarak ve ayakta alınan 5’er adet imzasının bilirkişi incelemesiyle yapılmaktadır.

Borçlunun gerçek imzasının bulunduğu, İTO kayıtları, banka sözleşmeleri gibi evrakları dosyaya sunması mümkündür.

Borçlu yapmış olduğu imzaya itirazda haklı olduğu anlaşılırsa takip durur. Alacaklı, kötü niyeti veya ağır kusuru olması halinde, takip konusu alacağın %20 oranından aşağı olmamak inkâr tazminatına

Ancak, imza itirazının haksız çıkması halinde borçlu;

• Takip konusu alacağın %20 oranından aşağı olmamak inkâr tazminatına ve
• Takip konusu alacağın %10’nu oranında para cezasına hükmedilir.

İmzaya itirazı kabul edilmeyen borçlunun sonrasında menfi tespit veya istirdat davası açması mümkündür.

Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu Şikâyet Sebepleri

Kambiyo senetlerine özgü icra takibini şikâyet, açılan icra takibinin usulüne uygun olmamasını ifade eder. Borca itiraz gibi icra hukuk mahkemesine şikâyet yoluyla yapılmaktadır.

Ödeme emrinin tebliğden sonra 5 günlük süreye tabi şikayet sebepleri şunlardır:

• Senedin kambiyo senedi niteliğinde olmaması,
• Takip başlatan kişinin senedin yetkili hamili olmaması,
• Borçlu sıfatı taşımayan kişilere karşı kambiyo senedi takibi yapılması,
• Protesto çekilmesi zorunlu olan hâllerde, protesto işlemi yapılmadan veya ilgili evrak sunulmadan takibin başlatılması.

Ödeme emrinin tebliğden sonra 7 günlük süreye tabi şikayet sebepleri şunlardır:

• Takip talebi sırasında kambiyo senedinin aslının icra dairesine ibraz edilmemesi,
• Takibe konu kambiyo senedinin henüz vadesinin gelmemiş olması.

Kambiyo Senetlerine Haciz Yolu ile Genel Haciz Yolu Takip Arasındaki Farklar