Kambiyo senedi, diğer bir adıyla kambiyo evrakı, ticari hayattın hızlanması ve nakit taşıma ihtiyacının kaldırılması sebebiyle ortaya çıkan; çek, bono ve poliçedir. Türk Ticaret Kanunu (TTK)m. 645-849 maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Uygulamada şu an poliçe neredeyse kullanılmamaktadır. Ancak, ticari hayatta bono ve çek aktif olarak kullanıldığı görülmektedir. Bono, bir borcun teminatı olarak; çek ise, bir ödeme aracı olarak kullanıldığı görülmektedir.
Kambiyo evrakları, sebepten mücerret ilkesine tabidir. Yani, kambiyo senetlerinin düzenlenmesine sebebiyet asıl ilişkiden bağımsızdır. Kambiyo senetleri başlı başlıca bir borç durumunu ortaya koymaktadır.
İçindekiler
Kambiyo Senedinde Uygulanacak Faiz Oranı
Kambiyo senetlerine faize yönelik TTK m.810/1-b hükmü;” İbraz gününden itibaren bu tutarın faizini” demek suretiyle, zamanında ödenmeden kambiyo senedine ilişkin faiz isteyebileceğini düzenlemiştir.
Kambiyo senedinde uygulanacak faiz oranı, taraflar arasındaki hukuki ilişki kapsamında belirlenmektedir. Taraflar arasında bir faiz oranı kararlaştırılmamışsa 3095 Sayılı Kanuni Faiz Ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun (Faiz Kanunu)’a göre belirlenmektedir.
Faiz Kanunu m. 1;” Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’na göre faiz ödenmesi gereken hallerde, miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu ödeme yıllık yüzde oniki oranı üzerinden yapılır.” denilmektedir. İlgili maddede %12 olarak belirlenmiştir. Ancak, 21/5/2024 tarihli, 8485 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile bu oran %24’e çıkarılmıştır. Bu kapsamda taraflar arasında bir faiz belirlenmemişse talep edilecek oran %24’tür.
Kambiyo senedini ödemekle yükümlü olan bir tacirse ticari faiz ödemekle yükümlüdür. TTK m.1530/7 hükmü uyarınca TCBM tarafından her yıl ilan edilen faiz oranı geçerlidir. 2025 yılı için faiz oranı %53,25’tür.
Taraflar arasında veya kambiyo senedinde bir faiz oranı belirtme sınırları ise TTK m.88 ve 120 hükümlerinde düzenlenmiştir. TBK m.88/2 hükmü; “Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık faiz oranı, birinci fıkra uyarınca belirlenen yıllık faiz oranının yüzde elli fazlasını aşamaz.” Denilmektedir.
Bu kapsamda bir ticari iş sayılmayan, tüketici ve adi işlemlerde borca işleyecek faiz oranı en fazla %36 olabilmektedir. Nitekim şu an yasal faiz oranı %24 olup, TBK m.88/2 uyarınca en fazla %50 arttırabilir.
Diğer bir kanunu sınır TBK m. 120/2 hükmü;
Uygulanacak yıllık temerrüt faizi oranı, sözleşmede kararlaştırılmamışsa, faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenir.
Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık temerrüt faizi oranı, birinci fıkra uyarınca belirlenen yıllık faiz oranının yüzde yüz fazlasını aşamaz
Akdî faiz oranı kararlaştırılmakla birlikte sözleşmede temerrüt faizi kararlaştırılmamışsa ve yıllık akdî faiz oranı da birinci fıkrada belirtilen faiz oranından fazla ise, temerrüt faizi oranı hakkında akdî faiz oranı geçerli olur.
şeklinde düzenlenmiştir. Yıllık akdi, yani kanuni faiz oranı %24’tür. Kambiyo senedini ödemeyen borçlu temerrüde düşmektedir. Bu kapsamda TBK m.120 uyarınca en fazla %48 oranında temerrüt faizi talep edilmesi mümkündür.
Yukarıdaki bahsedilen sınırlamalar ticari işlemlerde geçerli değildir. TTK m.8/1 hükmü;” Ticari işlerde faiz oranı serbestçe belirlenir. “Şeklinde düzenlenmiştir.
Bu kapsamda kambiyo senedine yürütülecek faiz, borçlusu tacir olması halinde istenilen faiz oranının belirlenmesi mümkündür. Örneğin, bir ticari kredi sözleşmesinde, yıllık %70 veya %80 oranında teminat olarak verilen kambiyo senedine yürütülecek faiz oranı belirlenmesi mümkündür.
Bazı doktrin görüşleri ve Yargıtay kararları, TBK m.88 ve 120 hükümlerinin ticari işlemlerde de geçerli olacağını savunmaktadır. Ancak, Yargıtay kararlarında ağırlıklı ve güncel görüş, ticari işlerde faizin serbestçe belirlenebileceği yönündendir.
Yargıtay Görüşleri
Yargıtay 8. H.D. 2017/4277 E. , 2017/16524 K. Kararında; ticari işlerde de TBK m.120 hükmü uygulanması gerektiğini savunmuştur:
“Türk Ticaret Kanunu’nun 8.maddesindeki faiz serbestisinin, emredici nitelikteki Türk Borçlar Kanunu’nun 120.maddesi ile sınırlandığının kabulü gerekir. Kaldı ki, alacak TBK’da düzenlenen kira ilişkisinden kaynaklanmaktadır.”
Yargıtay 19. H.D. 19. 2013/10777 E. , 2013/14096 K.; ticari işlerde de TBK m.120 hükmü uygulanması mümkün değildir yönünde karar vermiştir;
“Bununla birlikte davacı banka ile imzalanan Genel Kredi Sözleşmesi bankacılık işi olup TTK’nın 4. maddesi gereği ticari iş niteliğindedir.
Aynı Yasa’nın 8. maddesine göre; ticari işlerde temerrüt faizi oranı serbestçe belirlenecektir. Bu durumda TBK’ndaki 88. ve 120. maddelerindeki hükümlerin ticari işler bakımından uygulanabilirliği bulunmamaktadır.”
1. HUKUK GENEL KURULU 2013/6-2249 E. 2015/1362 K.; ticari işlerde de TBK m. 88 ve 120 hükümlerinin uygulanmayacağına karar vermiştir;
Somut olayda taraflar tacir olup “Ekipman (Makine ve Teçhizat) Kira Sözleşmesi” ile enerji iletim hattı işinde kullanılmak üzere bir kısım makineler davacı karşı davalı tarafından, davalı karşı davacıdan kiralanmış, kira sözleşmesinin 6. maddesi ile kiracı borçlarının peşinen ödenmek istenmemesi veya gecikmesi durumunda tahakkuk ettiği tarihten itibaren geciken günler için ödeneceği tarihe kadar her ay hesaplanarak ilave edilmek kaydıyla peşin olarak %10 akdi faiz uygulanacağı kararlaştırılmıştır. Kira sözleşmesi gereğince kira sözleşmesinden kaynaklanan alacağın tamamının süresinde ödenmediği, tarafların tacir olduğu hususunda bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. 01/07/2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı TTK’nın 8/1. maddesinde ticari işlerde faiz oranının serbestçe belirleneceği hükmüne aynı maddenin 3. fıkrasında tüketicinin korunmasına ilişkin hükümlerin saklı tutulacağına ilişkin bir istisna getirilmiş ise de başkaca bir istisna bulunmamaktadır. Aynı Kanunun 9. maddesinde, ticari işlerde kanuni, anapara ile temerrüt faizi hakkında ilgili mevzuat hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Anılan yasa hükmünde sözü edilen ilgili mevzuatın 3095 sayılı yasa hükümleri olduğunun, akdi faiz oranı yönünden bir sınırlama getirmediğinin ve 6102 sayılı TTK’nın 8. ve 9. maddelerinin ticari işler bakımından özel hüküm niteliğinde olup ticari işlerde bu hükümlerin uygulanması gerektiğinin, başka bir anlatımla 6098 sayılı TBK’nın 88. ve 120. maddeleri hükümlerinin ticari işlerde uygulanamayacağının kabulü gerekir.
