İçindekiler
Marka Hakkı Nedir?
Marka hakkı, fikri emek ve yenilikçi fikirle oluşturmuş olduğunuz işarete ilişkin haklarınızı ifade etmektedir. Marka, ticari hayatta firmanızı diğer firmalardan ayırması için ortaya çıkardığınız; görsel, hareket, ses vb açık ve kesin olarak anlaşılabilecek işaretlerdir. Marka hakkı markanızı;
- Kullanma,
- Kullanım hakkını devretme,
- Bir başkasının haksız olarak kullanma hakkını engelleme,
- Marka hakkının ihlali halinde hukuki yollara başvurma hakkı vermektedir.
Marka nasıl bir haktır diye baktığımızda, gayri nakdi bir sınai mülkiyet hakkıdır. Bir taşınmaz veya telefon üzerindeki haklarınız gibi; kullanabilir, yararlanabilir veya devredebilirsiniz.
Marka Hakkı Nasıl Koruma Altına Alınır?
Marka hakkı, tescile bağlı olarak sağlanan bir haktır. Bir marka hakkının kapsamı, koruma yolları, tescil yolları 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK)’nda düzenlenmiştir. Marka hakkına ihlali halinde hukuki imkanlara başvurabilmeniz için tescil edilmesi gerekmektedir. Marka tesciliyle birlikte markanız, TÜRKPATENT nezdinde tutulan sicile kaydedilmektedir. Söz konusu sicili, tapu müdürlüğü nezdinde tutulan sicile benzetebilirsiniz. Markanızın size ait olduğu herkes tarafından alenileştirilmektedir.
Tescilsiz markalar tamamen korumasız değildir. TTK kapsamında haksız rekabet hükümleri kapsamında hukuki imkanlarınız mevcuttur. Ancak, tescilsiz markalar SMK kapsamında marka korumasından faydalanmamaktadır.
Marka Hakkından Yararlanacak Kişiler
SMK kapsamında marka hakkı tescil yoluyla elde edilmektedir. SMK m.3 hükmünde, tescil yoluyla kimler marka sahibi olabileceği düzenlenmiştir;
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları,
- Türkiye Cumhuriyeti’nde yerleşim yeri veya ticari ya da sınai faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişiler,
- Paris Sözleşmesi ve Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması uyarınca başvuru sahibi kişiler,
- Karşılılık ilkesi uyarınca başvuru sahip olan kişilerdir.
Marka Tescili Nasıl Yapılır?
Marka tescili, TÜRKPATENT nezdinde kurulmuş olan https://epats.turkpatent.gov.tr/ sistem üzerinden yapılmaktadır. Adım adım marka tescili nasıl yapılır diye baktığımızda;
- Markaya Karar Verme: İlk olarak SMK m.4 marka olabilecek bir işarete karar vermemiz gerekmektedir. SMK m.4 kapsamında marka olabilecek işaret; ayırt edici, açık ve kesin olması, sicilde gösterilebilir olması gerekmektedir. Örneğin bir kokunun marka olarak tescil edilmesi mümkün değildir.
- Marka Sorgulama: Tescil başvurusuna karar verdiğiniz markanızın aynısı veya benzerinin daha öncesinde tescil edilip edilmediğinin araştırılması gerekmektedir. Aksi takdirde başvurunuz olumsuz sonuçlanması mümkündür.
- Başvuru İşlemleri: SMK ve SMK Uygulama yönetmeliği kapsamında yer alan belgeler toplanarak başvurulması gerekmektedir.
- Başvurunun İncelenmesi: Marka tescil başvurunun SMK m.5 kapsamında incelenmektedir. Başvuru kabul edilmesi halinde marka bülteninde yayınlanır ve üçüncü kişilerin SMK m.5 ve m.6 hükümleri uyarınca itiraza açık tutulur.
- Tescil: Marka başvurunuz inceleme ve itiraz aşamaları süreçleri tamamladıktan sonra markanız tescil edilmektedir.
Marka Koruma Süresi ve Tescilinin Yenilenmesi
Marka koruma süresi, tescil başvuru tarihinizin kesinleşmesinden itibaren 10 yıldır. Başvuru tarihinizin kesinleşmesi SMK m.11 hükmünde yer verilmiştir;
- Kimlik bilgilerini içerir başvuru formu,
- Marka örneği
- Markaya ait mal veya hizmetlerin listesi,
- Başvuru ücretinin ödendiği gösterir belgenin verilmesiyle kesinleşir.
Marka tescilin yenilenmesi; yenileme harcın ödenmesiyle koruma süresi sona ermeden önceki 6 ay öncesinde yapılmaktadır. Söz konusu tarihte yenileme yapılmaması halinde, koruma süresinin bitim tarihinden sonraki 6 aylık süreçte ek ödemeyle yapılabilmektedir.
Marka Hakkının Sona Ermesi
Marka, tescille birlikte edinilmekte ve 10 yıl süreyle korunmaktadır. Ancak, bu süre boyunca markanız sınırsız olarak korunmamaktadır. SMK m.9 hükmünde, bir markanın tescil edildiği tarihten itibaren 5 yıl boyunca kullanılmasını zorunlu tutmuştur. Bir marka tescil edildiği mal veya hizmet sınıfında haklı bir sebebe dayanılmaksızın 5 yıl boyunca kullanılmaması markanın iptali sebebi olarak öngörülmüştür.
Marka kullanımına ara verilmesine haklı sebep olarak; ağır hastalık durumları, ticari hayatla ilgilenmenize engel olacak ciddi sebepler aranmaktadır. İflas, deprem gibi doğal afetler haklı sebep sayılmamaktadır.
Marka hakkının sona ermesine sebepler olan diğer haller ise;
- Süresi içerisinde markanın yenilenmemesi,
- Markadan vazgeçilmesidir.
Marka Hakkı İhlali Nedir?
Marka hakkı ihlali, genel olarak tecilli markanızın tescil edildiği mal veya hizmet sınıfı kapsamında izinsiz kullanılmasıdır. Marka hakkının ihlalini oluşturabilecek örnek fiiller SMK m.7 ve 29. Maddelerinde örnekleme sayılmıştır:
- Marka taklit edilmesi,
- Taklit edilen malların satılması, depolanması gibi ticari amaçla kullanılması,
- Markanızın aynı veya benzerinin tescil edilmesi,
- Markanızın izinsiz olarak kullanılması,
- Marka kullanım hakkını içeren lisans sözleşmesinin izinsiz olarak genişletilmesi,
- Markanızın izinsiz olarak yönlendirici kod, ticaret unvanı durumlarda kullanılmasıdır.
Marka Hakkı İhlali Durumunda Hukuki Süreç
Marka hakkı ihlali halinde marka sahibinin SMK kapsamında başvuracağı çok geniş hukuki hakları mevcuttur. Öncelikle marka sahibinin ihtiyati tedbir yoluyla tecavüz durumunu sonlandırması ve etkilerini gidermesi gerekmektedir. Akabinde marka sahibi;
- Tecavüz durumunun sonlandırılması,
- Maddi ve manevi tazminat,
- Cezai yargılama başlatma haklarına sahiptir.
Marka Hakkı İhlalinde İhtarname
Marka hakkı ihlalinde ihtar gönderilmesi, ihlal eden kişinin ihlal fiilini durdurulması için gönderilmektedir. Söz konusu ihtarname içeriğinde;
- Tescilli markanıza,
- Marka hakkı ihlali teşkil eden fillere,
- Marka hakkı ihlalinin sonlandırılmaması halinde başvurulacak hukuki ve cezai yollara yer verilmektedir.
Marka hakkı ihlalinde ihtar gönderilmesi, başvurulacak hukuki ve cezai yollar için zorunlu değildir. Ancak, ileride açılacak dava için ispat kolaylığı sağlamaktadır.
Marka Hakkı İhlali Halinde Tazminat ve Cezai Hükümler
Marka hakkı ihlali halinde marka sahibinin ticari satışları düşmekte, markanın itibarı zarara düşmektedir. Bu kapsamda marka sahibinin; uğradığı ticari zararları, itibar kaybı sonucunda uğradığı zararları, süreç içerisinde yaşadığı psikolojik zorlukları için maddi ve manevi tazminat talep etme hakkına sahiptir.
Marka hakkı ihlalinin cezası, ihlalin niteliğine göre hapis ve adli para cezasıdır. Önemle belirtmek gerekir ki marka hakkının ihlalinde cezai süreç başlatmak için markanızın tescilli olması gerekmektedir. Ayrıca, ihlalin gerçekleştiği andan itibaren 6 aylık bir şikâyet süreniz olmaktadır.
Marka hakkının ihlali aynı zamanda marka tecavüz fiillerini de oluşturmaktadır. Konu hakkında daha fazla bilgi edinmek için “Marka Hakkına Tecavüz” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz.
Marka Kullanım Hakkının Devredilmesi ( Marka Lisans Sözleşmesi)
Marka kullanım hakkı, markanızın tescil edildiği mal veya hizmet sınıfında kullanılmasını ifade etmektedir. Ticari hayatta marka kullanım hakkı; ticari malların üzerinde, tabelada, internet sitesi alan adı gibi birçok yerde kullanılmaktadır. Nitekim, tarafınıza ait marka diğer işletmelerden ayıran en önemli unsurunuzdur.
Marka kullanım hakkı, SMK .24 kapsamında lisans sözleşmesiyle devredilmesi mümkündür. Markanın tescil edildiği mal veya hizmet sınıfı tamamı veya bir kısmı için lisans sözleşmesiyle kullanım hakkının üçüncü bir kişiye devredilmektedir. Örneğin; markanızı 23. Sınıf nakış ve iplik ürünleri ile 24. Sınıf tekstil amaçlı sentetik elyaflar mal sınıfları için tescil ettiğinizi düşünelim. Sadece 24. Sınıfta yer alan mal sınıfları için marka kullanım hakkının devri için lisans sözleşmesi yapmanız mümkündür.
Lisans sözleşmesi inhisarı ve inhisarı olmayan şekilde ikiye ayrılmaktadır. İnhisarı olmayan lisans sözleşmesinde; marka sahibi, markasını kendisi kullanabileceği gibi, bir başkasına da lisans verebilmektedir. İnhisarı lisans sözleşmelerinde ise; marka sahibi, sözleşmede açıkça belirtilmediği sürece marka kullanım hakkı lisans verene geçmiş olur ve bir başka üçüncü kişiye lisans veremez. Lisans sözleşmesinde bir şey belirtilmediği takdirde sözleşme inhisarı olmayan şeklinde düzenlenmiş kabul edilir. Ancak, taraflar yukarıda belirtilen şartları sözleşmede değiştirme hakkına sahiptir.
Marka Hakkı Danışmanlık Hizmeti
Marka ihlali halinde hukuk büromuz efektif bir hukuk hizmet sunmaktadır. Büromuzun kurucuları Av. Kaan ŞAFAK ve Av. Sena KOPARAN ŞAFAK marka vekili unvanlarına sahiptir. Ayrıca, Ticaret Hukuku ve Fikri ve Siani Mülkiyet Hukuku alanlarında yüksek lisanslarını yapmışlardır. Marka vekilliği hizmetimiz hakkında daha detaylı bilgi almak için https://www.skhukukdanismanlik.com/marka-vekilligi/ sayfamızı ziyaret edebilir veya büromuza ait https://imzamarka.com.tr/ firma adresimizi ziyaret edebilirsiniz.
Marka hukuku alanında verdiğimiz başlıca hizmetlerimiz:
- Türk Patent ve Marka Kurumu nezdindeki tescil, yenileme vb. işlemlerin yerine getirilmesi,
- Marka Bülteni’nin takip edilerek benzer markaların raporlanması,
- Talep halinde lisans, devir ve sair sözleşmelere ilişkin yorum & değerlendirme gerçekleştirilmesi,
- Sahte ürünlere ve fikri haklara ilişkin olası ihtilaflara ilişkin alınacak aksiyonlarla ilgili görüş verilmesi, ihtarların hazırlanması ve gönderilmesi,
- Fikri mülkiyet hukuku kapsamında, marka hakkı ihlalinde tüm hukuki ve cezai davaların takip edilmesi,
- Gümrük müdürlükleri nezdinde gerekli başvuruların yapılması ve süreçlerin yürütülmesi
Marka Hakkı Davalarında Öne Çıkan Örnek Kararlar
- 11 HD. 17/02/2022, 2020/197-1578 / Taleplerin Yığılması Halinde Marka Hakkı İhlali Davası Zorunlu Arabuluculuğa Tabi Değildir:
“[…] marka hakkına dayalı olarak unvanın terkini, markaya tecavüzün tespiti, meni ve tecavüz nedeniyle maddi manevi tazminat davalarını içermektedir. Konusu bir miktar paranın ödenmesi olan tazminat istemlerine ilişkin davalar arabuluculuğa tabi ise de, unvanın terkinine, markaya tecavüzün tespiti ve menine ilişkin davalar, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan bir alacak ya da tazminat davası olmadığından arabuluculuğa tabi değildir. Bu durumda, arabuluculuğa tabi olmayan bir dava ile birlikte açılan tahsil davasını da arabuluculuk dava şartına tabi olmayacağından aksi yöndeki mahkeme gerekçesi isabetli görülmemiştir […]”
- 11 HD. 7/10/2019, 2018/5072 E., 2019/6194 K.- Dürüstlük Kuralına Uygun Kullanımlar Marka Hakkı İhlali Sayılmaz:
“[…] Olaya uygulanacak mülga 556 Sayılı Marka KHK’nın 12. maddesi uyarınca, markaya konu işaretlerin ticari ve sınai alanlarda dürüstçe kullanılması hukuka uygunluk sebebi olarak kabul edilmiştir. Ancak söz konusu kullanımın dürüst kullanım sayılması için, mal veya hizmetlerin cins, kalite, miktar, kullanım amacı, değer, coğrafi kaynak gibi tanımlayıcı bir unsur olarak kullanılması gerekir. Daire uygulamalarında belirli markalı ürünler için servis hizmeti verilmesi halinde, hizmetin veriliş amacını aşmamak ve haddinden fazla büyük kullanmamak şartıyla o markanın işyeri tabela veya camekanında kullanımı hukuka uygun dürüst kullanım olarak kabul edilmektedir. […]
