Marka iptali, ticari hayatta markanın aktif ve etkin kullanımını artırmak amacıyla getirilmiş bir uygulamadır. Marka iptali, 10 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren Sınai Mülkiyet Kanunu’nun (SMK) 26. Maddesinde düzenlenmiştir.
Buna göre, tescili tamamlanmış ancak belirli bir süre boyunca ciddi kullanımı olmayan veya hukuka uygun olarak kullanılmayan markaların iptalinin talep edilmesi mümkündür.
10 Ocak 2024 tarihi itibarıyla yürürlüğe giren Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 26. maddesi kapsamında, ilgili maddenin birinci fıkrasında belirtilen hallerin varlığı halinde, marka iptal taleplerinin artık Mahkemeler yerine Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılması gerektiği düzenlenmiştir.
15 Mart 2025 tarihinde 32842 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan Sınai Mülkiyet Kanunu’nun Uygulanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik ile marka iptal taleplerinin usul ve esaslarına ilişkin önemli değişiklikler yapılmış olup, bu yazımızda yapılan değişikliklerle birlikte marka iptali detaylı olarak açıklanmıştır.
İçindekiler
Marka İptal Sebepleri
Aşağıdaki hallerin gerçekleşmesi halinde tescilli bir markanın iptali mümkündür.
- İptali talep edilen markanın tescil tarihinden itibaren 5 yıl içinde haklı bir sebep olmadan Türkiye’de ciddi biçimde kullanılmaması ya da markanın kullanımına 5 yıl kesintisiz ara vermiş olması gerekmektedir. Marka kullanımının, marka sahibi veya marka sahibinin izniyle gerçekleştirilmiş olması gerekmektedir. Yine, markanın tescil edildiği mal veya hizmetler bakımından kullanımın gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılır.
- Marka sahibinin eylemleri veya gerekli önlemleri almamasının sonucu olarak markanın, tescilli olduğu mal veya hizmetler için yaygın bir ad haline gelmesi durumda marka iptal edilebilir. Markanın yaygın bir ad haline gelmesi durumu marka sahibinin eylemleri veya gerekli önlemi almamasının sonucu olarak ortaya çıkmalıdır.
- Marka sahibi tarafından veya marka sahibinin izniyle gerçekleştirilen kullanım sonucunda markanın, tescilli olduğu mal veya hizmetlerin özellikle niteliği, kalitesi veya coğrafi kaynağı konusunda halkı yanıltması durumunda marka iptaline karar verilebilir.
- İptali talep edilen marka, ortak marka veya garanti markası ise; bu markaların, SMK m. 32’de düzenlenen teknik şartnamelere sürekli olarak aykırı kullanılmasını engellemek için gerekli önlemleri almadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmesi mümkündür. Garanti ve ortak marka kavramları SMK m. 31’de tanımlanmıştır. Buna göre; ortak marka, üretim veya ticaret ya da hizmet işletmelerinden oluşan bir grup tarafından kullanılan işarettir ve gruptaki işletmelerin mal veya hizmetlerini diğer işletmelerin mal veya hizmetlerinden ayırt etmeye yaramaktadır. Garanti markası ise, marka sahibinin kontrolü altında birçok işletme tarafından o işletmelerin ortak özelliklerini, üretim usullerini, coğrafi menşelerini ve kalitesini garanti etmeye yarayan işarettir ve garanti markasının marka sahibinin veya marka sahibine iktisaden bağlı olan işletmenin mal veya hizmetlerinde kullanılması yasaktır. Garanti ve ortak markaların SMK m. 32’de düzenlenen teknik şartnamelere uygun kullanımı gerekmektedir.
Marka İptalini Kimler Talep Edebilir?
Marka iptali, markanın iptal edilmesi halinde bu durumdan menfaat sağlayabilecek olan ilgili kişiler tarafından talep edilmelidir.
Ancak garanti ve ortak markaların teknik şartnameye aykırı kullanımı ya da markanın halkı yanıltıcı biçimde kullanılması gibi sebepler kamu düzeniyle alakalı olduğundan, bu durumda markanın iptalini yalnızca ilgili kişiler değil, Cumhuriyet Başsavcıları ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları da talep edebilir.
Marka İptali Kimlere Karşı İleri Sürülebilir?
Marka iptali talepleri, talep tarihinde sicilde marka sahibi olarak kayıtlı kişilere veya hukuki haleflerine karşı ileri sürülebilmektedir. Markanın iptali talep edildikten sonra hak sahibinin değişmesi halinde, sicilde hak sahibi olarak görünen kişiye karşı işlemlere devam edilir.
Marka İptal Talebi Nereye Yapılır?
Marka iptal talepleri 10 Ocak 2024 tarihinden önce mahkemelere yapılmaktayken, 10 Ocak 2024 tarihinden itibaren SMK 26. Maddesinin yürürlüğü girmesiyle birlikte artık Türk Patent ve Marka Kurumu’na (Kurum) yapılmaktadır.
Marka İptal Davası
Marka iptali davası 10 Ocak 2024 tarihinden önce Mahkemelerde açılmış dava anlamına gelmektedir. Nitekim, 10 Ocak 2024 tarihinden itibaren SMK 26. Maddesinin yürürlüğü girmesiyle birlikte marka iptaline ilişkin Mahkeme nezdinde dava açmak mümkün değildir.
Bu tarihten itibaren marka iptal talepleri sadece Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılmakta ve Kurum tarafından karara bağlanmaktadır.
Marka İptal Talepleri Nasıl Yapılır? (15.03.2025 Yönetmelik Değişikliklerine Göre)
Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılacak marka iptal talepleriyle ilgili 15 Mart 2025 tarihinde birtakım değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerle birlikte marka iptalinin nasıl talep edileceği detaylı olarak açıklanmıştır.
Her bir iptal talebi tek bir tescilli markaya ilişkin yapılmalı ve tescilli markanın iptaline ilişkin gerekçelerin ilgili mevzuattaki madde, fıkra ve bent karşılıklarının belirtildiği imzalı iptal talep formu ile Kuruma yapılmalıdır. İptal talebinin incelenmesi için talep ile birlikte ücretin ödenmesi ve ücretin ödendiğine ilişkin bilginin Kuruma sunulması zorunludur.
Marka iptal talep formunda yer alması gereken bilgiler şunlardır:
- İptali istenen markanın tescil numarası.
- İptali istenen mallar veya hizmetler.
- Marka iptali talep edenlerin kimlik ve iletişim bilgileri.
- Talep vekil aracılığıyla yapılıyorsa vekilin kimlik ve iletişim bilgileri.
- İptal talebinin gerekçesinin ilgili mevzuattaki madde, fıkra ve bent karşılıkları ile açıkça belirtmek. İptal gerekçesi olarak kullanmama dışındaki gerekçelere dayanılmışsa bunlara ilişkin bilgi ve belgeler
- Ücretin ödendiğine ilişkin bilgi.
İptal talebinin bu usullere uygun olarak yapılmaması durumunda, Kurum tarafından eksikliğin giderilmesi için talep sahibine 1 aylık süre verilir. Eksikliklerin belirtilen süre içinde giderilmemesi halinde talep reddedilir ve alınan marka iptal ücreti iade edilmez.
Kurum, iptal talebine ilişkin cevaplarını ve delillerini sunması için marka sahibine 1 aylık süre verir. Söz konusu bir aylık süre içinde talep edilmesi hâlinde Kurum 1 aya kadar ek süre verir. Süresi içerisinde sunulmayan cevaplar ve deliller Kurum tarafından dikkate alınmaz.
Kurum gerekli gördüğü hallerde, ek bilgi ve belge sunulması veya bunlarla ve gerekçelerle ilgili açıklamada bulunulması için taraflara 1 aylık süre verebilir.
Bu süre içinde istenilen ek bilgi, belge ve açıklamaların sunulmaması halinde iptal talebi, mevcut bilgi ve belgeler kapsamında dosya üzerinden değerlendirilir. Süresi içerisinde sunulmayan cevaplar ve deliller Kurum tarafından dikkate alınmaz.
İptali istenen markanın, talep tarihinde tescilli olmaması, marka hakkının sona ermiş olması veya markayı kullanmamaya dayalı iptal taleplerinde markanın en az 5 yıldır tescilli olmaması halinde, Kurum, iptali talep edilen marka sahibine bildirim yapmadan iptal talebinin reddine karar verebilir.
Markayı kullanmama sebepli iptal taleplerinde markanın talep tarihinde Türkiye’de en az 5 yıldır tescilli olması şartıyla, Kurum tarafından marka sahibinden, markasını iptal talebine konu mal veya hizmetler bakımından Türkiye’de ciddi biçimde kullanmakta olduğuna ya da kullanmamaya dair haklı sebepleri olduğuna ilişkin delil sunması talep edilir.
İptal talebinde bulunulacağı düşünülerek kullanım gerçekleşmişse talebin Kuruma sunulmasından önceki 3 ay içinde gerçekleşen kullanım dikkate alınmaz.
Marka sahibi tarafından süresi içinde delil sunulmaması veya iptali istenen mal veya hizmetlerde markanın ciddi biçimde kullanıldığını gösterir nitelikte bulunmaması halinde Kurum iptal talebini kabul ederek markanın iptaline karar verir. Ancak marka iptal kararı benzer mal veya hizmetler yönünden verilemez.
Kurum tarafından verilen nihai iptal kararları Sicile kaydedilir ve aşağıdaki bilgileri içerecek şekilde Bültende yayımlanır:
- Marka tescil numarası ve tescil tarihi.
- Marka örneği.
- Marka sahibinin uyruğu ile kimlik ve iletişim bilgileri.
- İptal edilen mal veya hizmetler ile sınıf numaraları.
- İptalin etkili olduğu tarih.
Marka İptal Ücreti ve Ücret İadeleri (15.03.2025 Tarihli Değişikliğe göre)
Marka iptal ücreti iki kalem olarak hesaplanarak tek seferde Kurum’a ödenir. Ücret kalemleri; Kurum’un 2025 yılı itibarıyla belirlemiş olduğu 28.150,00 TL marka iptal ücreti ve 23.458,33 TL marka iptal talebi emanet ücretidir.
2025 yılına ilişkin marka iptali talep edilmesi halinde Kurum’a bu iki kalem ücreti olarak toplamda 51.608,33 TL ödenmesi gerekmektedir.
Kurum tarafından marka iptal talebi değerlendirilip, iptal talebi tümüyle reddedilirse yani Kurum tarafından markanın iptaline karar verilmezse, emanet ücreti olarak yatırılan tutar, iptali istenen markanın sicilde kayıtlı marka sahibine ödenmektedir.
Kurum tarafından iptal talebinin tümden kabul edilip markanın iptaline karar vermesi halinde ise, emanet ücreti, talebi üzerine, marka iptalini talep edene ödenir.
Kurum, iptal talebine ilişkin bazen markanın kısmen iptaline karar verebilmektedir. Örneğin; 3. Sınıf sabunlar ve 4. Sınıf mumlarda tescilli bir markanın yalnızca 3. Sınıf sabunlar için iptaline karar verilse, markanın 4. Sınıfta yer alan mumlar açısından herhangi bir iptal kararı olmadığı için kullanımı devam etmektedir.
Bunun gibi kısmi iptal kararlarında emanet hesabında bulunan ücret her iki tarafa da ödenmez, bu tutar Kuruma gelir olarak kaydedilir.
Emanet ücretinin talep edilebilmesi için Kurum tarafından nihai kararın verilmiş olması gerekmektedir.
Kurumun nihai kararından itibaren on yıl içinde emanet ücretinin talep edilmemesi halinde bu ücretler Kuruma gelir olarak kaydedilmektedir.
Ayrıca, iptal talep edenlerin iptal talebini usulüne uygun olarak yapmaması ve Kurum tarafından eksikliğin giderilmesi için verilen 1 aylık süre içinde eksikliğin tamamlanmaması halinde talep üzerine emanet olarak yatırılan ücret talep sahibine iade edilir. Ancak, marka iptal ücreti olarak alınan bedel iade edilmez.
Marka İptali Zamanaşımı ve Süresi
Marka iptali talep edilebilmesi için herhangi bir zamanaşımı veya herhangi bir hak düşürücü süre öngörülmemiştir.
Marka İptalinin Hukuki Sonuçları ve Etkisi
Kurum tarafından markanın iptaline karar verilmesi halinde marka hakkı sona ermektedir. Bu iptal kararı, iptal talebinin Kurum’a sunulduğu andan itibaren kural olarak geleceğe etkili olarak hüküm ve sonuç doğurmaktadır.
Ancak, markanın iptalini gerektiren haller daha önceki bir tarihte meydana gelmişse, talep edilmesi üzerine iptal kararının bu tarihten itibaren etkili olacağına karar verilebilir.
Burada bahsedilen istisnai hallerde, talep üzerine, iptal kararı geçmişe etkili olarak hüküm ve sonuç doğurmaktadır. İptal kararının, kararı geçmişe etkili olarak hüküm ve sonuç doğurması talep edildiği takdirde, iptal kararının etkili olması istenen tarihin iptal talebinde açıkça belirtilmesi gerekir.
Marka İptali ile Hükümsüzlüğü Arasındaki Farklar
Marka iptali ve hükümsüzlüğü genel olarak karıştırılmaktadır. Ancak, marka iptali ile hükümsüzlük davası sebepleri ve etkileri bakımından birbirlerinden farklıdır. Marka hükümsüzlük sebepleri SMK m. 5 ve 6’da düzenlenen nispi ve mutlak ret nedenleri iken; marka iptal sebepleri yukarıda da açıklandığı üzere SMK m.26’da düzenlenen sebeplerdir.
Bazı durumlarda tescil edilmek istenen markada mutlak ve nispi ret sebepleri mevcutken hukuka aykırı olarak marka tescil edilmiş olabilmektedir. Böyle bir durumda markaya ilişkin mutlak ve nispi ret sebepleri ileri sürülerek hükümsüzlük davası açılabilir.
Hükümsüzlük talebi Mahkemeler nezdinde ileri sürülebilmekteyken, marka iptal talepleri Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde ileri sürülebilmektedir.
Marka iptali (ortak ve garanti markasının teknik şartnameye aykırı kullanımı ve haklı yanıltma sebepleri gibi kamuyu ilgilendiren sebepler hariç) menfaati olan ilgili kişilerce talep edilmekteyken; markanın hükümsüzlüğü, menfaati olan ilgili kişiler dışında Cumhuriyet savcıları veya ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından da talep edebilmektedir.
Ayrıca marka hükümsüzlüğü kararı, markanın başvuru tarihinden itibaren hüküm ve sonuç doğurmakta ve markaya tescille sağlanan koruma hiç doğmamış sayılmaktadır.
Ancak, marka iptali kararı istisnai haller hariç kural olarak iptal talebinin Kuruma sunulduğu tarihten itibaren hüküm ve sonuç doğurur.
Marka İptal Şartları (Özet)
- Öncelikle tescilli bir markanın varlığı gerekmektedir. Burada söz konusu olan tescilli bir markanın SMK m. 26’daki şartlar yerine gelmişse iptalini talep etmektir.
- Yukarıda marka iptal sebepleri altında sayılan sebeplerin varlığı gerekmektedir.
- Marka iptal talebi ilgili kişiler tarafından yapılmalıdır.
- Marka iptal talebi ilgili kişilerce, talep tarihinde sicilde marka sahibi olarak kayıtlı kişilere veya hukuki haleflerine karşı ileri sürülür.
- Marka iptal talebi ve ücretleri 15 Mart 2025 tarihinde 32842 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan Sınai Mülkiyet Kanunu’nun Uygulanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik’e uygun olarak yapılmalıdır.
Marka iptal talebi 10 Ocak 2024 tarihinden itibaren Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılmalıdır. Yetkili makam Türk Patent ve Marka Kurumu’dur.
