İçindekiler
Marka Tescili Nedir ve Hangi Şartlar Aranır?
Marka tescili, marka mülkiyetinin TÜRKAPETENT kurumu nezdinde tutulan sicile kaydı ile alenileşme sürecidir. Marka teciliyle birlikte SMK kapsamında marka mülkiyetiniz sağlanmaktadır. Marka tescili hakkında daha fazla bilgi almak için “Marka Vekilliği” sayfamızı veya büromuza ait “İmza Marka” adlı sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
Bu makalemizde marka tescili ret sebepleri ve TÜRKPATENT tarafında marka tescili için aranan şartların neler olduğu hakkında bilgilendirme yapacağız.
Marka Tescil Başvurusunun İnceleme Süreci
Bir marka tescili başvurusu şekli ve esas inceleme olarak iki başlıkta incelemektedir.
Marka Tescilinde Şekli İnceleme
Marka tescili başvurusu şekli inceleme;
- Yetkili kişiler tarafından başvuru yapılıp yapılmadığı,
- Başvuru evrakların eksik olup olmadığı noktasında yapılmaktadır.
Marka tescili başvurusunda bulunabilecek kişiler ile için gerekli evraklar için “Marka Vekilliği” sayfamızda belirtilmiştir. Şekli olarak marka tescil başvurusunda herhangi bir eksiklik bulunmadığı takdirde, esas incelemeye geçilir.
Marka Tescilinde Mutlak Ret Nedenleri Ve Örnekleri
Marka tescilinde mutlak ret sebepleri, marka tescilinin SMK m.5 hükmü uyarınca tescil edilemeyecek işaretleri düzenlemiştir. Marka tescili başvurusunda mutlak ret nedenleri açısından herhangi bir noksanlık tespit edilmemesi halinde, başvuru marka bülteninde yayınlanmaktadır.
Marka Olarak Tescil Edilemeyecek İşaretler (SMK m.5/1-a)
Marka tescilinin gerçekleştirilebilmesi için ilk olarak SMK m.4 hükmü uyarınca marka tanımına uygun bir işaretinin belirlenmiş olması gerekmektedir. Söz konusu hüküm uyarınca bir markadan bahsedebilmek için;
- Bir işaretin belirlenmesi,
- İşaretin soyut olarak ayırt ediciliğe sahip olması,
- Belirlenen işaretin sicilde gösterilebilir nitelikte olması gerekmektedir.
Marka olarak tescil edilemeyecek işaretlerin; açık ve net olarak belirlenebilir, zamanla tükenmeyen, anlaşılabilir olması gerekmektedir. Örneğin; bir rengin Pantone kodu belirtilerek belirli hale gelmesi mümkündür. Bir ses markası, notalarıyla birlikte tarif edilebilmektedir. Aynı şekilde bir şekillin fotoğraf veya çizim yoluyla gösterilme imkânı vardır. Ancak, bir koku markasının tescil edilebilme imkânı yoktur. Zira koku markası formalize edilse dahi, açık ve net olmayacaktır.
Ayırt Edicilik Eksikliği (SMK m.5/1-b)
Marka olarak tescil edilebilecek işaretin, diğer işletmelerden ayırmaya yarayacak nitelikte olması bu madde başlığında incelenmektedir. Örneğin; bir rengin marka olarak işaret edilmesi mümkündür. Ancak, tek renkten oluşan bir markanın ayırt etme gücü yoktur. Ancak, birden fazla renkle bir renk kombinasyonu oluşturulması, bir farklılık yaratacak olup, ayırt etme gücüne sahip olacaktır. Sonuç olarak; renk, ses, şekiller gibi işaretlerin marka olarak tescil edilmesi SMK m.5/1-a hükmüne göre; seçilen işaretin ayırt etme gücünün olup olmadığı SMK m.5/1-b hükmüne göre incelenmektedir.
Tanımlayıcı Marka Olması (SMK m.5/1-c)
Tanımlayıcı marka; marka olarak belirlenen işaretin ticari alanda, cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer belirtmesini ifade etmektedir. Tanımlayıcı marka, malların üretildiği veya hizmeti sunulduğu yeri göstermektedir.
Bu madde başlığında, markanın tescil edilmek istenilen mal veya hizmet sınıfında, ortalama tüketici algısında bir özellik, nitelik veya karakteristik özelliğini tanımlayıp tanımlamadığına bakılır. Örneğin: Ankara 3. FSHHM’nin 2008/344 E. 2010/24 K. Sayılı kararında “nalkenfutbol” markasının canlı yayın algısı yarattığı sebebiyetle başvuru reddedilmiştir. Yine aynı şekilde “DOUBLEMINT” markası, sakızlar için çift nane aroma anlamına gireceği için tanımlayıcı bulmuştur.
Aynı veya Ayırt Edilemeyecek Benzer Markalar (SMK m.5/1-ç)
Bir markanın tescil talep edildiği mal veya hizmet sınıfında daha öncesinde tescil edilmiş marka ile aynı veya ayırt etelemeyecek kadar benzer olmaması gerekmektedir. Örneğin; harflerden oluşan markanın sadece yazı sitilinin değiştirilmesi aynı marka olarak değerlendirilmektedir. Aynı şekilde harflerin bazı yerlerinin değiştirilmesi ayırt edilemeyecek kadar benzer kabul edilmektedir. Aşağıda TÜRKPATENT kurumu tarafından yayınlanan marka inceleme kılavuzundan ayırt edilemeyecek kadar benzer markalara örnek verilmiştir.
Ticari Alanda Herkes Tarafından Kullanılan İşaretler (SMK m.5/1-d)
Ticari alanda herkes tarafından kullanılan işaretler herhangi birinin tekeline bırakmak mümkün değildir. Örneğin aşağıda kullanılan işaret eczane yerleri için sık kullanılan bir işarettir. Söz konusu işaretin marka olarak tescil edilme imkânı yoktur.
Malın Doğası Gereği İşaretler (SMK m.5/1-e)
Marka tescilinde bir markanın zorunlu olarak üretilmesi, sunulması olan malların tescil edilmesi mümkün değildir. Aşağıda TÜRKPATENT kurumu tarafından yayınlanan marka inceleme kılavuzundan bir örnek verilmiştir. Yapı oyuncağı parçasının, lego tarzında markalar için tescil edilme imkânı yoktur.
Halkı Yanıltacak Markalar (SMK m.5/1-f)
Marka tescili talep edilen işaret; bir mal veya hizmetin kalitesi, niteliği veya coğrafi yeri konusunda halkı yanıltacak bir şekilde olması halinde mutlak ret nedeni sayılmaktadır. Örneğin; “Tavuk Ofisi” diye bir marka tescil edilmek istenilip, sandviç mal sınıfında marka tescili mümkün değildir. Çünkü, markanın ismi gereği tavuk ürünlerinin satılacağı izlenimi vermektedir.
Paris Sözleşmesinin 2. Mükerrer 6. Maddesi Uyarınca Ret Sebepleri (SMK m.5/1-g)
Paris Sözleşmesine üye ülkeler tarafından; kendi ülkelerinin arma, işaret, bayrakları bildirmekte ve üye ülkeler tarafından tescil edilmesi mümkün değildir. Örneğin; İngiltere ülke bayrağının marka olarak tescil edilmesi mümkün değildir.
Halka Mal Olmuş İşaretler (SMK m.5/1-ğ)
Mevlâna, İstiklal Marşı, Neşet Ertaş, Osmanlı Arması gibi fotoğraflar, semboller, sesler halka mal olmuş ve Türkiye’de insanların ortak kültürel değerlerini oluşturmaktadır. Söz konusu işaretlerin marka olarak tescil edilmesinin imkanı yoktur. Örneğin; bir Osmanlı Arması içeren bir markanın tescil edilmek istenilmesi halinde SMK m.5/1-ğ hükmü uyarınca reddedilmesi gerekecektir. Benzer şekilde “Dolmabahçe Sarayı” görüntüsünün marka olarak tescil edilmesinin imkanı yoktur.
Dini Değer ve Semboller (SMK m.5/1-h)
Dini bir sembolün veya adın kullanılması ya da bunu çağrıştıracak işaretlerin marka olarak tescil edilmesi mümkün değildir. Yargıtay 2010/257 E. No.; 2011/221 K kararında aşağıda yer alan marka tescilinin SMK m.5/1-h ret sebebi saymıştır.
Kamu Düzenine ve Genel Ahlaka Aykırılık (SMK m.5/1-ı)
Marka tescili başvurusunun; kötü alışkanlıkları özendirecek, suça teşvik edecek, ırkçılık barındıran gibi toplum düzenine ve genel ahlaka aykırı işaretler bu madde hüküm kapsamında reddedilmektedir. Örneğin aşağıda yer alan marka tescili ret sebebi oluşturmaktadır.
Tescilli Coğrafi İşaret İçeren Markalar (SMK m.5/1-i)
Ülkemizde “Malatya Kayısısı” gibi ürünleriyle ünlü tescilli coğrafi işaretler mevcuttur. Söz konusu ürün adının kullanılması için; coğrafi işaretin tescilinde belirtilen ürün özelliklerinin sağlanması ve amblem kullanma zorunluluğu vardır. Bu kapsamda, tescilli bir coğrafi işareti içeren marka tescili için ret sebebi oluşturmaktadır.
Uluslararası Marka Tescilinde Ret Sebepleri
Uluslararası marka tescili, ülkemizin de taraf olduğu Madrid Sözleşmesine üye devletlere WİPO aracılığıyla markanızın tescili sürecidir. Marka tescili başvurusu WİPO aracılığıyla yapılmaktadır. WİPO tarafından başvuru, tescil edilmek istenilen ülkenin yetkili kurumuna gönderilmektedir. Tescil başvurunuz, tescil ettirmek istediğiniz ülkenin iç kanunlarına göre değerlendirilmektedir. Bu kapsamda uluslararası marka tescili ret sebeplerinin, tescil talep ettiğiniz ülkeniz iç hukukuna göre değerlendirilmesi gereken bir konudur. Ancak, Madrid Anlatması, Paris Sözleşmesi ve Dünya Ticaret Örgütünün çalışmalarıyla uluslararası platformda bir yeksaneklik sağlanmaya çalışılmaktadır. Her ülkenin kendi iç mevzuatı farklı olmakla beraber, ülkemizde belirtilen mutlak ret sebepleriyle benzerlik içerdiğini ifade etmek gerekir.
Marka Yayın Kararı
Marka yayın kararı, başvurunuzun şekli ve esas inceleme sonucunda herhangi bir eksiklik tespit edilmemesini ifade etmektedir. SMK m.5 kapsamında tescil edilebilecek markalar, TÜRKPATENT tarafından marka bülteninde yayınlanmaktadır. Marka yayım kararıyla birlikte markanız, üçüncü kişilerin marka bültenine itiraz etme hakkı kullanılması için paylaşılmaktadır. Konu hakkında detaylı bilgi almak için “Marka Bültenine İtiraz” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz.
Marka Tescili Ret Kararına İtiraz ve Hukuki Süreç
Marka tescil başvurunuzun reddedilmesi halinde tarafınıza ret sebeplerinin belirtildiği tebligat yapılmaktadır. Tebligat yapıldıktan sonraki iki ay süreçte ret kararına itiraz etme hakkınız vardır. Ret kararı TÜRKPATENT nezdindeki Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu (YDİK) tarafından yapılmaktadır. YDİK tarafından verilen kararlar tescil başvuru aşaması için kesin karar tescil etmekte ve tekrardan itiraz hakkı yoktur. YDİK tarafından verilen karar tebliğ edildikten 2 ay sonra Ankara Fikri ve Sınai Hukuk Mahkemelerinde dava açılması mümkündür.
Marka Tescilinde Ret Kararlarına Karşı Alınabilecek Önlemler
Marka tescil başvurusu yapılmadan önce birtakım hazırlık süreçlerinin tamamlanması başvuru sürecini hızlandırmakta ve başvurunuzun ret edilmek ihtimalini düşürmektedir. Başlıca marka tescil başvurusu yapılmadan önce yapılması gerekenler:
- Tescil edilmek istenilen markanın mutlak ret nedenlerine girip girmediğinin incelenmesi,
- Daha öncesinde aynı veya benzer marka başvurusunun bulunup bulunmadığının araştırılması,
- Başvuru evraklarının hazırlanmasıdır.
Marka Tescili Ret Sebeplerine İlişkin Örnek Yargı Kararları
YİDK 2010-M-874 sayılı kararı;
““RGTA (regenerating agent) ibaresinin dekstrandan türetilmiş bir dizi polimerin genel adı olduğu, RGTA’nın heparin bağımlı üreme faktörlerinde canlı dışı biyolojik aktiviteleri harekete geçiren bir araç olduğu, RGTA bileşimlerinin doku tamiri ve yara iyileştirme gibi tedavilerinde kullanıldığı, teknik terimlerin konunun uzmanları için hangi dilden türetildiğine bakılmaksızın aynı anlamı ifade ettiği, dolayısıyla Türkiye’deki hitap ettiği kitle açısından da yukarıda belirtilen tanımlayıcı anlamlarının geçerli olacağı” şeklinde karar verilmiştir.
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi E. 2000/7590, K. 2000/9528 sayılı kararı;
““tanımlayıcı unsurun büyük puntolarla yazılmış olmasının tek başına esas unsur algılamasına yol açmayacağı, markadaki esas unsurun tespiti için markanın bütünü itibarıyla ortaya çıkan izlenimin, markanın bütününe hâkim olan görünüşün ve ayırt ediciliği vurgulayan imajın tetkik edilmesi gerektiği”
Ankara 3. FSHHM’nin 2014/284 E. 2015/231 K;
““…”ultra” ibaresi özellikle elektronik aletler, bilişim, bilgisayar, teknoloji ve bilgi hizmetlerinde verilen hizmetin ya da ürünün “en üst düzey” teknoloji ile donatıldığı, “en yüksek, en üstün, en hızlı” gibi dereceyi tanımlamak için kullanılan bir ibare olup, her ne kadar “ultra” ve “4g” ibareleri bir araya getirilerek kombine edilmiş ise de, meydana gelen sözcük grubuna ilgili tüketicinin, markasal bir anlam yüklemeyeceği, bu şekildeki kombinasyonun ilgili tüketicide, bilişim ve telekomünikasyon sektöründe global olarak kullanılan bir kısaltma olan 4G internet teknolojisinin yüksek hızlılığını tanımlamak amacıyla kullanılan bir sözcük grubu olarak algılanacağı…”
