İçindekiler
Telif Hakkı Nedir?
Telif hakkı, bir kişinin fikri emeği ve yaratıcılığı karşılığında çıkarmış olduğu her türlü eserleridir. Telif hakkı, eserin üretilmesiyle birlikte doğmaktadır. Sınai hakların aksine, telif hakkının korunması için tescile gerek yoktur. Eserin meydana gelmesiyle birlikte telif hakkı korunmaktadır.
Telif Hakkı Örnekleri
Telif hakkının bir yaratıcılık sonucunda meydana gelen eserlerdir. Eserler, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda (FSEK) kapsamında düzenlenmiş olup, bir eserden bahsedebilmek için;
- Fikri bir emek sonucu ortaya çıkması,
- Eser sahibinin hususiyetini taşıması,
- Şekillenmiş olması,
- FSEK kapsamında yer alan eser olması gerekmektedir.
FSEK kapsamında telif hakkına konu eserler;
- İlim ve edebiyat eserleri
- Musiki eserleri
- Güzel sanat eserleri
- Sinema eserleri
- İşlenme ve Derlemelerdir.
Telif Hakkı Neleri İçermektedir?
Bir eser üzerinde eser sahibinin telif hakkı; kamuoyuna sunulması, eserin çoğaltması, satışa sunulması, kiralanması, değişiklik yapılması gibi birçok hakkı barındırmaktadır. Söz konusu hakları maddi, manevi ve bağlantılı haklar olarak incelenmektedir.
Manevi Haklar
Kamuoyuna Arz Hakkı: Eser sahibin, eseri halkla paylaşıp paylaşmama konusunda münhasır yetkili olmasını ifade etmektedir.
Adının Belirtilmesi Hakkı: Eser sahibinin, eseri üzerinde adının belirtilmesini talep etme veya anonim olarak yayımlanmasını isteme hakkıdır.
Eserde Değişiklik Yapılmasından Men Etme Hakkı: Eser sahibinin, eseri üzerinde kendisinin izni olmadan hiçbir değişiklik yapılmamasını talep etme hakkıdır.
Eser Sahibinin Malike Veya Elinde Bulunuruna Karşı Hakları: Eser sahibinin, eserin mülkiyeti başkasında olsa bile, eser üzerindeki manevi haklarını koruma ve bu haklara aykırı davranışları engelleme yetkisidir.
Maddi Haklar
İşleme Hakkı: Bir başka eserden faydalanmak suretiyle fikri çabanın sonucunda yeni bir eserin ortaya çıkarılmasıdır.
Çoğaltma Hakkı: Bir eserin veya ikinci bir kopyasının, ses, görüntü nakli, herhangi bir araca nakledilmesi eserin sahibinin telif hakkı niteliğindedir.
Yayma Hakkı: Bir eserin veya kopyasının; satışa sunulması, kiralanması, ödünç verilmesi gibi yollarla dağıtma hakkını vermektedir.
Temsil Hakkı: Bir eserin, doğrudan ya da dolaylı olarak işaret, ses veya görüntü iletimi sağlayan araçlar aracılığıyla halka açık alanlarda okunması, çalınması, sahnelenmesi veya gösterilmesi yoluyla temsil edilmesini içeren telif hakkıdır.
Umuma İletim Hakkı: Bir eserin orijinalinin veya kopyalarının, radyo, televizyon, uydu, kablo gibi telli veya telsiz yayın yapan platformlar ya da dijital iletim araçları aracılığıyla işaret, ses ve/veya görüntü aktarımı yoluyla yayımlanmasıdır.
Telif Hakkının Korunması
Telif hakkının korunması, tescil edilmesine gerek olmaksızın, eserin meydana getirilmesiyle birlikte başlamaktadır. Tescile gerek olmaması sebebiyle eserin meydana getirilmesiyle korumadan faydalanılmaktadır. Ancak, telif hakkının korunması tamamen sınırsız değildir. Örneğin, FSEK kapsamında eserlerin korunması, eser sahibinin yaşamı boyunca ve ölümünden itibaren 70. Yılın sonuna kadardır. Söz konusu 70 yılın başlangıç tarihi, eser sahibinin öldüğü seneyi takip eden yılın ilk günü başlangıç tarihidir.
Telif hakkının korunmasının başlaması için eserin alenileştirilmesi gerekmektedir. Koruma süresinin bitimiyle birlikte mali hakların da kullanımı sona ermekte ve üçüncü kişiler tarafından serbestçe kullanılabilmektedir.
Telif hakkının korunması için hak sahipliğinin ispat edilmesi gerekmektedir. Bu ispatın en pratik yolu eser sahibi tarafından kamuoyuna paylaşılmasıdır. Ancak, bu durum da üçüncü kişilerin hak sahipliği iddiası rizikosunu barındırmaktadır.
Telif Hakkının Tescili Nedir?
Telif hakkının tescili, eser sahibinin ihtiyarında bir husus olup, tescil edilmesi bir hak kaybına uğratmaz veya bir hak tesis etmez. Telif hakkının tescili, eser üzerinde bir hak tesis etmez, sadece ispat kolaylığı sağlar. Telif hakkının tescili, genel olarak şu amaçlarla yapılmaktadır;
- Eser sahibinin ispat kolaylığı,
- Telif hakkı ihlalinin önüne geçilmesi,
- Mali hakların takip edilmesi
Telif hakkının tescili, FSEK m.13 kapsamında düzenlenmiş olup, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na yapılacak başvuru ile yapılmaktadır. Başvuru sonrasında telif hakkı tescili belgesi tanzim edilmekte ve bu belgeyle eser sahipliğinin ispatı sağlanmaktadır.
Telif Hakkının Tescili Nasıl Yapılır?
Telif hakkının tescili; eser sahibi, yasal mirasçısı veya vekili tarafından yapılması mümkündür. Başvuru, Kültür ve Turizm Bakanlığının https://online.telifhaklari.gov.tr/ adresinden gerçekleştirilmektedir. Sisteme giriş yapıldıktan sonra, “isteğe bağlı tescil işlemleri” kısmında telif hakkının tescili işlemleri sağlanmaktadır.
Telif hakkının tescili başvuru süreci;
- Başvurunun yapılması,
- Başvuru ücretinin ödenmesi
- Taahhütnamenin sunulması olarak üç aşamadan oluşur.
Telif hakkının tescil başvuruları ortalama 1ile 5 iş günü içerisinde tamamlanmaktadır. Şu an 2024 yılı için başvuru ücreti 1135 TL’dir.
Telif hakkının tescil başvurusunda sunulacak taahhütname; tescil talebinde bulunulan eser için başvuruş sahibin hak sahibi olduğu, aksi durumda hukuki ve cezai sorumluluğunun kendisine ait olduğuna ilişkin beyan sunmasıdır.
Bu alana ilişkin daha fazla bilgi için sitemizdeki “Blog” kısmını tıklayarak makalelerimize ulaşabilirsiniz. Hukuki hizmet almak için, sitemizdeki “Online Hukuk Hizmeti” kısmından tarafımıza ulaşabilir veya “İletişim” sayfasında form doldurarak sorunlarınızı bize iletebilirsiniz.
